Oktawian August urodził się 63 r p.n.e. Był synem wnuczki siostry Juliusza Cezara - Atii i Oktawiusza Gajusza. Został adoptowany w testamencie przez Juliusza Cezara w 44 r p.n.e. Mając zaledwie 19 lat stanął przed wielkim wyzwaniem, jakim było kontynuowanie polityki przybranego ojca.

Szybko zyskał wielu sympatyków. Wśród nich było wielu zwolenników zabójstwa jego ojca. Zaowocowało to otrzymaniem godności konsula. Bezzwłocznie wystąpił przeciw Markowi Antoniuszowi. Po zwycięstwie nad nim w 43 r p.n.e. pod Mutiną, zajął Rzym i pod naciskiem senatu zawarł z nim i z Lepidusem II triumwirat. Następnie pozbył się stronników mordu Cezara i przeciwników politycznych za pomocą proskrypcji, a w 42 r p.n.e. rozprawił się z Kasjuszem i Brutusem bezpośrednio zamieszanych w śmierć przybranego ojca Oktawiana. Triumwirowie podzielili państwo miedzy siebie. Oktawian otrzymał pod władanie Italię i prowincję zachodnie, Lepidus Afrykę, zaś Marek Antoniusz prowincje wschodnie. Oktawian z Antoniuszem zaczęli konkurować o miano najważniejszego. Doprowadziło to do wojny domowej w latach 32-31 p.n.e. zakończoną, do tej pory niezrozumiałym dla wielu historyków, zwycięstwem w bitwie morskiej pod Akcjum. Warto tutaj dodać, że flotą Oktawiana kierował Marek Agryppa - wielki przyjaciel przyszłego cesarza i jeden z ojców sukcesu, jaki odniósł przyszły pierwszy cesarz. Antoniusz wraz z ukochaną Kleopatrą schronił się w jej rodzimym Egipcie. Wszelkie próby rozpaczliwego oporu z ich strony zostały zdławione, a kochankowie po przybyciu Oktawiana do Egiptu popełnili samobójstwo. Pewne przekazy mówią, że Oktawian był załamany po śmierci niegdysiejszego przyjaciela swojego i swojego ojca, późniejszego wroga, ale przede wszystkim wielkiego autorytetu.

Przyszły princeps panował w całym państwie. Definitywnie zerwał z republiką i zapoczątkował erę jedynowładztwa w Rzymie. Zaraz po ostatecznej wyprawie przeciwko Antoniuszowi kazał zamknąć na znak pokoju drzwi rzymskiej świątyni boga Janusa.
Pomny losu ojca chytrze zrzekł się władzy, jednak senat w dowód wdzięczności całą tą władze przekazał mu na powrót. W 27 r p.n.e. senat nadał mu tytuł Augusta ("wspaniałego i świętego"). Był pierwszym senatorem, a także posiadał władzę trybuna ludowego. Kilkukrotnie pełnił funkcję konsula oraz podporządkował sobie wojsko. Na pozór nic się nie zmieniło w ustroju Rzymu, niemniej jednak cała władza spoczywała w rękach jednej osoby. Oktawian nie mógł oficjalnie okrzyknąć się jedynym władcą Rzymu, ponieważ podzieliłby los Juliusza Cezara. Rzymianie mieli niewyobrażalny wstręt do tego typu władzy, podsycany dodatkowo przez senat, który chciał zachować władzę tylko dla siebie.

Panowanie pierwszego cesarza cechowała wewnętrzna równowaga. Przyłączył do Rzymu jako prowincję Egipt, Panonię i Dalmację. Klęską natomiast zakończyły się próby rozszerzenia Imperium na ziemie germańskie. Fatalną porażką okazała się bitwa w Lesie Teutoburskim. Legiony zostały wycięte w pień przez nieudolność rzymskiego dowódcy. Oktawian August roztaczał opiekę nad sztuką. Na jego panowanie przypada najbujniejszy rozkwit literatury rzymskiej. Tworzyli wtedy między innymi Wergiliusz i Horacy, a także działał Mecenas notabene wielki przyjaciel cesarza. Oktawian upiększył i rozbudował Rzym. Głośna stała się jego dbałość o moralność wyższych warstw. Godnym podkreślenia wydaję się fakt, iż sam Oktawian był płodnym pisarzem i znakomitym mówcą.

Swoim nieprzeciętnym sprytem, wielką roztropnością i niebanalnym rozumem zdobył władzę oraz wypełnił w szczególny sposób wolę swojego ojca. Oktawian był władcą, jak na tamte lata, nad podziw łagodnym, cechowała go wielka sprawiedliwość. Pierwszy cesarz był aż trzy razy żonaty. Pierwsze małżeństwo z Klaudią trwało tylko dwa lata. Było to małżeństwo ściśle polityczne, co było powszechne w tamtych czasach. Jedyne swoje dziecko, Julię, Oktawian spłodził wraz ze Skrybonią, swoją drugą żoną. Małżeństwo to trwało zaledwie rok. Ponoć ostatnie małżeństwo Oktawiana było małżeństwem z miłości. Co prawda nie pozostał on wiernym mężem Liwii Druzylli, jednakże spędził z nią resztę swojego życia. I to właśnie syna Liwii z poprzedniego małżeństwa pierwszy cesarz wyznaczył na swojego następcę. Tyberiusz objął władze w 14 roku n.e. zaraz po śmierci ojczyma.