Rok 1938 przyniósł Regio Esercito, czyli Królewskiej Armii Włoch nową doktrynę wojenną. Nazwano ją “La guerra di rapido corso"(“Wojna o szybkim przebiegu", “Wojna błyskawiczna").Wymagała ona znacznej mechanizacji armii. Jej oficjalną wykładnię dla wojsk pancernych stanowiła wydana w szybkim tempie instrukcja “Impiego delle unita carriste" (“O zastosowaniu jednostek zmotoryzowanych").
Już rok wcześniej eksperymentalnie przeformowano jedną ze zmechanizowanych brygad w brygadę pancerną. Wkrótce utworzono drugą podobną, póki co - skadrowaną, ze względu na brak sprzętu.
Brygady te składały się z trzech batalionów pancernych każda (jednego batalionu czołgów lekkich - “L"[Leggero - lekki], oraz dwóch batalionów czołgów średnich “M"[Medio - średni]).Dołączono do nich po dwa bataliony zmotoryzowanej lekkiej piechoty (Bersaglieri), po dwie kompanie przeciwpancerne (uzbrojone w armaty 47mm canonne anticarro e d’accompagnamento 47/32 modelo 35 - bardziej swojsko - w armaty 47mm austriackiej firmy Böhler) oraz w jedną kompanię przeciwlotniczą(6 działek przeciwlotniczych 20mm każda) i saperską każda.
Tak jednak wyglądało to jedynie w teorii, bowiem w roku 1938 nowoczesne czołgi lekkie i średnie istniały jedynie na deskach kreślarskich, bądź na etapie prototypów. Braki etatowe wypełniono tankietkami kilku wersji modelu L 3 oraz przestarzałymi czołgami Fiat 3000 (prócz nowszego modelu 30, także modelem 21), czyli unowocześnionymi wersjami licencyjnego Renaulta FT-17.
Korzenie włoskiego czołgu średniego wywodzą się od “czołgu przełamania" (“Carro di rottura") koncernu Fiat-Ansaldo z przełomu lat 1932-1933.Jego ewolucją był czołg 8 T z roku 1935-go.
Walki armii frankistowskiej (która używała włoskich tankietek L3) w roku 1936 wykazały w sposób bardzo dobitny niedostatki tej konstrukcji. Regio Esercito zamówiło więc prototyp przekonstruowanego wozu 8T, który zbudowano w roku 1937.Otrzymał on nazwę M11 (8T).Wkrótce został zestandaryzowany, jako M11/39.
Konstrukcja tych czołgów była bardzo konwencjonalna. Kadłub zbudowano z płyt pancernych (grubych na 7mm-30mm) przyśrubowanych, a częściowo przynitowanych do stalowego szkieletu. Składał się on z dwóch przedziałów: silnikowego i bojowego
.Po lewej stronie przedziału bojowego znalazło się stanowisko kierowcy. Na prawo od niego była kazamata armaty i stanowisko artylerzysty. Dowódca zajmował miejsce w małej wieży przesuniętej w lewo od osi wzdłużnej wozu, w jego części centralnej.
Każdy z trzech żołnierzy załogi dysponował własnym lukiem wejściowym: kierowca drzwiczkami na lewej burcie, artylerzysta - prostokątnym włazem w stropie nadbudówki, zaś dowódca - włazem w stropie wieży. Kierowca do obserwacji miał niewielki luk w pancerzu czołowym zamykany na czas walki płytą pancerną z wymiennym przeziernikiem ze szkła pancernego oraz episkopem w stropie kadłuba.
Uzbrojenie stanowiła armata 37mm Vickers-Termi z lufą długości 40 kalibrów, osadzona w jarzmie kazamatowym w kadłubie. Prędkość początkowa wystrzelonego z niej pocisku przeciwpancernego wynosiła 640 metrów na sekundę, a przebijalność - 34 mm z odległości 910 metrów. Armata mogła strzelać dwoma rodzajami pocisków: przeciwpancernymi i burzącymi. Kąt ostrzału w poziomie wynosił 30 stopni, zaś w pionie : plus-minus dwanaście stopni. Celowanie armatą w płaszczyźnie poziomej wspomagane było hydraulicznie. Przyrządem celowniczym był teleskop. Zapas amunicji wynosił 84 naboje.
Dowódca miał do dyspozycji dwa karabiny maszynowe 8mm Breda Modello 38 umieszczone w tandemowym, odlewanym jarzmie wahliwym wieży. Kąt ostrzału wynosił 360 stopni, a zapas amunicji 2808 nabojów.
W obu burtach i w tylnej części nadbudówki znajdowały się otwory strzelnicze ( z osłoniętymi szkłem pancernym przeziernikami) umożliwiające załodze prowadzenie ognia z broni osobistej w sytuacjach tego wymagających, a poza strefą walk, w pozycji otwartej - poprawiające wentylację.
Czołg M11/39 napędzany był ośmiocylindrowym, widlastym, chłodzonym cieczą silnikiem diesla Fiat SPA 8T o mocy maksymalnej 125 KM. Napęd przekazywany był za pośrednictwem umieszczonej z przodu skrzyni biegów na duże koła napędowe o 17-tu zębach. Koła napinające znajdowały sie z tyłu. Koła jezdne zgrupowano w czterech zespołach (po dwa na burtę) po dwa dwutandemowe wózki w każdym, Zawieszone były na wahaczach amortyzowanych resorami piórowymi. Koła miały bandaże gumowe. Każda gąsienica prowadzona był u góry po trzech rolkach zwrotnych.
Dwa zapasowe, tandemowe koła jezdne zamocowano na płycie tylnego pancerza przedziału silnikowego. Zapas paliwa wynosił 180 litrów (145 litrów w zbiorniku głównym i 35 litrów w zapasowym).W czasie kampanii egipskiej na tylnych płytach przedziału silnikowego niektórych czołgów zamontowano zdobyczne, brytyjskie zapasowe zbiorniki paliwa o objętości 23 litrów (6 galonów).
Prototyp wyposażono w radiostację RF 1 CA; egzemplarze seryjne nie były w nią jednak wyposażone. Okazało się to jednym z największych mankamentów tych czołgów, gdyż kompanijne radiostacje przewożono w wózkach bocznych motocykli towarzyszących.
Regio Escercito zamówiło 100 sztuk czołgów M11/39.Miesięczna produkcja wynosiła 9 sztuk (!)
Pierwsze egzemplarze wczesnoseryjne otrzymał 3-ci Regiment Pancerny w Bolonii i używał ich w czasie letnich manewrów w Piemoncie w 1939 roku.
Niemalże cała produkcja seryjna znalazła się w roku 1940 w składzie dwóch batalionów pancernych Dywizji Ariete w Libii. Znalazły się tam łącznie 72 czołgi tego typu. Następne 24 sztuki trafiły do kompanii w koloniach: po 12 sztuk znalazło się w Erytrei i Somalii.
Służba bojowa czołgów M11/39 była krótka i niezbyt chlubna. Libijskie M11/39 znalazły się w nowo sformowanej Specjalnej Brygadzie Pancernej pod Sidi Barrini w listopadzie 1940 roku. Brygadzie nie było dane osiągnięcie pełnych stanów etatowych. Jej czołgi zostały zmieszane z jednostkami piechoty i nigdy nie były zastosowane ofensywnie - en masse, czyli w sposób im właściwy. W wyniku brytyjskiej kontrofensywy (Operacja Compass) w grudniu 1940 roku brygada utraciła większość swoich pojazdów, w tym niemal wszystkie czołgi M11/39.
Te, które trafiły do Włoskiej Afryki Wschodniej, sprawowały się w walce dużo lepiej., niemniej i one dość szybko padły ofiarą nie tyle strat bojowych, ile braku ciągników ewakuacyjnych i części zamiennych. Wszystkie utracono do wiosny 1941 roku.
Czołgi M11/39 znane były w wysokiej awaryjności. Było to spowodowane kilkoma czynnikami, przede wszystkim nieprzystosowaniem do służby w warunkach pustynnych. Istotna była też niewielka ilość przyczep transportowych, co wymuszało uciążliwe i przedwcześnie zużywające podzespoły przemarsze na gąsienicach.
Co najmniej kilka czołgów M11/39 uruchomili Australijczycy, używając ich w czasie ataku na Tobruk.


Dane techniczne:
Załoga - 3
Długość całkowita - 485 cm
Szerokość - 218 cm
Wysokość - 211 cm
Masa całkowita - 11000 kilogramów
Pancerz - płyta czołowa-góra - 30 mm
-dół - 14 mm
- burty - 14 mm
- ty - 14 mm
- stropy - 8 mm
- podłoga - 8 mm
- wieża - przód - 30 mm
- burty - 30 mm
- ty - 14 mm
- strop - 7 mm
Uzbrojenie - 37mm Vickers-Termi o lufie długości 40 kalibrów w jarzmie kazamatowym
- dwa karabiny maszynowe 8 mm Breda modello 38
Zapas amunicji - 84 naboje 37 mm
- 2808 nabojów 8 mm
Zespół napędowy - silnik - 8 cylindrowy, widlasty, chłodzony cieczą Fiat SPA 8T
- moc maksymalna 125 KM
Zawieszenia - koła jezdne zgrupowano w czterech zespołach (po dwa na burtę) po dwa dwutandemowe wózki w każdym; zawieszone były na wahaczach amortyzowanych resorami piórowymi; koła z bandażami gumowymi; trzy rolki zwrotne po każdej stronie; siedemnastozębne koła napędowe z przodu; koła napinające z tyłu
Prędkość maksymalna po drodze - 32-33 kilometry na godzin
Zdolność do przekraczania rowów - ok. 200 cm
Zdolność do przekraczania przeszkód pionowych - ok. 80cm
Maksymalna dopuszczalna głębokość przeszkody wodnej - do100 cm
Zapas paliwa - 180 litrów
Zasięg maksymalny po drogach - pomiędzy 200 km, a 210 km

Bibliografia:
Italian Medium Tanks in action - Nicola Pignato - Squadron/Signal Publications, Inc., 2001
Italian Armored Vehicles of World War Two - Nocola Pignato - Squadron/Signal Publication, Inc., 2004
Tanks of the World, 1915-1945 - Peter Chamberlain, Chris Ellis - Cassell, 1972
The Encyclopedia of Weapons of World War II - Chris Bishop-editor - Barnes & Noble,1998
Jane's World War II Tanks and Fighting Vehicles- The Complete Guide - Leland Ness - 2002
Iron Hulls Iron Hearts: Mussolini's Elite Armoured Divisions in North Africa - Ian Walker - Crowood Press, 2006
The Tanks, vol.2 1939-1945 - B.H.Liddell Hart - Frederick A.Praeger, Inc., 1959

Prototyp czołgu średniego M11/39 [M11(8T)] na terenie zakładów Ansaldo w Genui - lipiec 1939 roku.

Prototyp M11/39 na przyczepie transportowej czołgów typuStrafarini.Ważyła ona 4940 kg i można na niej było transportować czołgi o masie do 14 ton.Ciągnikami były ciężarówki Lancia 3/Ro.

Wczesnoseryjny M11/39 w czasie manewrów w Piemoncie w 1939 roku.

Piemonckie manewry roku 1939-go (11-16 sierpnia).W tle zagraniczni obserwatorzy.

M11/39 w czasie szkolenia we Włoszech w 1940 roku.

M11/39 w Egipcie. Ofensywa marszałka Grazianiego zdobyła Sidi Barrini 16-go września 1940 r.

M11/39 z 1 Batalionu w Egipcie.

M11/39 z 332 Kompanii Czołgów we Włoskiej Somalii w roku 1940.Czołgi te sprawowały się tam zadziwiająco dobrze.

Kierowca i działonowy M11/39 w luku kierowcy - Libia, 1940 rok. Na przednim błotniku widoczny podnośnik.

Zdobyczny czołg M11/39 egzaminowany przez Brytyjczyków.

Australijskie M11/39.

Zdjęcia pochodzą z publikacji wyszczególnionych w bibliografii, bądź ze zbiorów autora.